Kurban Hakkında Gerekli İlmihal Bilgileri

"Rabbin için namaz kıl ve kurban kes"

KURBAN HAKKINDA GEREKLİ İLMİHAL BİLGİLERİ

Kurban

Kurban, Allâhü Teâlâ'ya yakınlık için, ibâdet niyetiyle kurban bayramı günlerinde, kurbana müsait bir hayvanı kesmektir.
Kendisine fıtır sadakası vâcip olan kimselere kurban da vâciptir. Yâni nisaba mâlik olan hür, mukîm, her müslümana vâciptir.
Kurban, kesenin kendi nefsine bedel olarak kesilir. Allâh rızâsı için hâlisâne bir niyetle kesilen kurbanın akan ilk kanı ile birlikte kurban kesen mü'minin günahlarının bağışlanacağı beyân olunmuştur.

Kurbanın Kesilme Vakti, Şekli ve Niyet

Kurbanın kesilecek vakti, Kurban Bayramı'nın birinci, ikinci ve üçüncü günüdür. Ancak, günlerin tesbitindeki hesap hataları göz önünde bulundurulmalı ve imkân nisbetinde üçüncü güne bırakmamaya gayret etmelidir. Zaten efdal olan da birinci günü kesmektir.

Kurbanı Kesme Şekli

Kurbanlık hayvan incitilmeden kıbleye karşı yatırılır.
Ayakta iken duâsı okunur.
Üç defa "Allâhü ekber, Allâhü ekber lâ ilâhe illellâhü vallâhü ekber, Allâhü ekber ve lillâhilhamd" diye tekbir alınır ve şöyle niyet edilir:
- "Yâ Rabbi! Şu vücûdum sana karşı o kadar hata, o kadar isyân etti ki, affedilebilmem için bu vücûdu sana kurban etmem icabediyor. Fakat sen şerîatınla insan kurban etmeyi haram kıldığından vücûduma bedel olarak bu hayvanı kesiyorum, kabul eyle Yâ Rabbi, Bismillâhi Allâhü ekber." deyip kurban kesilir.

Evlâ olan, kişinin kurbanını kendisi kesmesidir. Ancak, kesmek elinden gelmeyenin, müslüman birini vekil edip yanında durması efdaldir.

Kurbanın eti üçe taksim edilir. Bir parçası kendi ailesine nafaka, ikinci parçası dost ve ahbaba ziyafet, üçüncü parçası da fakirlere sadaka olarak verilir. (Muhtasar İlmihal - Fazilet Neşriyat)

"Udhiye" ve "dahiye" Kurban Bayramı günlerinde kesilen hayvanın ismidir. Kurban da denilir. Kurban kelimesi de Arapça olup. kendisiyle Allah'a yaklaşılan şeydir.Udhiyenin çoğulu "edahi" dahiyenin çoğulu da "dahaya" gelir. "Zebaih" bunu da içine alıcı olduğu için "udhiye"nin burada, anılması gerekli olmuştur. Kurban kesmeye tedhiyye denir ki, taat niyetiyle kendine mahsus vakitte yine kendine mahsus hayvanı kesmek. yani zebh yahut nahretmekten ibarettir ,
Kurban kesmenin sıfatı. şartı. sebebi. vakti. rüknü. hükmü vardır.
Kurban kesmenin sıfatı : Vücubdur. Hadis-i şerifte: .Hali vakti yerinde olup da kurban kesmeyen kimse bizim namaz kıldığımız yere yaklaşmasın. (ibn Mace.Edahi  buyurulmuştur.
Bu gibi aşırı ceza ile tehdit ancak vacibin terkine ait olur.
Vacip olan kanın akıtılmasıdır. Kurbanı canlı olarak tasadduk etmekle uhdesinden düşmüş olmaz.
Kanı akıtlıdıktan sonra etini tasadduk etmek müstehaptır. Edilmese de olur . Kurban kesmenin şartları: İslam, hürriyet, ikamet, sahibinin şer'an zengin sayıldığıservettir .
Müslüman olmayana, hür olmayana, mukim olmayana kurban kesmek vacip olmadığı gibi sadaka-i fıtır nisabma sahip olmayana da vacip değildir.
İkamet, şehirde. köyde ve kırda mukim olmaya şamildir ki. misafir olmamak demektir. Nisaba malik olmayanlann kurban kesmesi nafile olduğu gibi. Mekkeli olmayan hacılar misafir olduğu için onlann kurban kesmesi de nafiledir. Hacc-ı kıran ve temettu kurbanı kesmek vaciptir. Nitekim Hac Kitabı'nda geçmiştir.
Kurban kesmenin vacipliğinde erkeklik şart olmadığı için. nisaba malik olan her kadına da kendi parasıyla kurban kesmek vaciptir.
Kurban kesmenin sebebi: Vakittir. Vakit tekerrür ettikçe kurban kesmenin vacipliği de tekerrür eder. Kurban kesmenin vakti : Nahr günleridir ki. Zilhicce'nin onuncum on birinci ve on ikinci günleridir.En faziletli olanı ilk günüdür Şehirlerde bayram namazından sonra, köylerde ve göçebelikte fecrin do-ğuşundan sonra kurban kesilir. çünkü bu sonuncuların bayram namazı yoktur.
Kurbanı gece kesmek mekruhtur. Kurban kesmenin rüknü : Kesilmesi caiz olan hayvanı kesmekten ibarettir.
Kurban olmak üzere kesilmesi caiz olan hayvan üç çeşittir : Deve, sığır. koyun ve keçidir.
Bunların erkeği ve dişisi kurban olur. Devenin ve sığırın dişisi. koyun ve keçinin erkeği efdaldir.
Tavuk, horoz ve etleri yenilen vahşi hayvanlar kurban edilemez Devenin ancak beş seneliği. sığırın (inek. öküz, manda) iki seneliği koyun ve keçinin bir seneliği kurbankesilir . Bilhassa koyunun gösterişli olan altı aylık da yeterlidir.
Bir koç veya teke ne kadar yaşlı ve gösterişli olsa da bir kişiden fazlasına kurban olamaz.

Bir deve veya sığır yedi kişiye kadar ortaklık kabul eder . Şartı : Ortakların hep ehl-ikurbet olmaları ve ancak kurban kasdiyla iştirak etmiş bulunmalarıdır .
EhI-i kurbet olmak", ehl-i islam olmak demektir: Çünki kurbet taattır. Taat da İslam iledir. İçlerinde Müslüman olmayan. yahut kurbandan başka gayesi oIan : Mesela et almak veya ticaret yapmak kasdıyla iştirak eden oIursa, kan akıtma (ıraka) parçalanma kabul etmeyeceğinden hiçbirininki kabul oImaz.
Ortaklığın satın almadan önce olması evladır. Hür bir Müslümanın kurban etmek üzere satın aldığı bir deve veya sığıra ehl-i kurbetten altı kimse sonradan dahi iştirak edebilir. Kurban kesmenin hükmü : Dünyada vacibi yerine getirmek ve ahirette Allah'm luff-u keremi ile sevaba kavuştnaktır.KURBAN EDİLECEK HAYVANDA ARANAN VASIFLAR 
Kurbanlık hayvanın keçi veya dişi olmasında beis olmadığı gibi, boynuzlu veyaboynuzsuz, yahut boynuzu biraz kırık veya husyesinin buruk olmasında dahi beis yoktur
Aşağıdaki ayıplardan beri olması lazımdır :
1 -Körlük,
2 -Tek gözlülük,
3 -Dişsizlik,
4 -Kulaksızlık,
5 -Kesilecek yere yürüyemeyecek kadar topal veya hasta,
7 -Kemikleri içinde iliği kalmamış derecede zayıflık,
8 -Kulağının veya kuyruğunun yarıdan fazlası, yahut meme başılarının kopmuş olması.

Zikredilen ayıplardan biri ile ayıplı olan hayvan kurban olamaz.
Kurban, ayıpsız olarak satın alınmış olup da zikrolunan ayıplardan biriyle satın alan kişi yanında sonradan ayıplı olma durumunda, alan kişi zengin ise onun yerine başkasını kurban eder. Fakir ise o kurban yeter.
Fakire kurban vacip olmadığından satın alma esnasında ayıplı olan kurban bile ona kafi gelir (Bkz. Dürrül.Muhtar).
Kurban, fakirin satın almasıyla gerçekleşeceğinden, kayıp veya çalınmış olduktan ve yerine diğeri kesildikten sonra ortaya çıkması halin de fakir onu da keser. Zengine kestiği kurban yeter (Bkz. Dürrü.I-Muhtar)
Kurbanlık hayvan nezredilmek veya kurban kesmek gayesiyle satın alınarak belirlenmişken. kurban günlerinin geçmesiyle kesilmemiş olması halinde, mevcut ise aynen, zayi olmuş ise kıymeten tasadduk edilir. Hüküm gelecek seneye intikaletmez .
Kurban kesen kimse kurbanın etinden hem yer, hem de yedirir . Yedirdiği kimse fakir de olmayabilir. Kurban eti geriye bırakılmak üzere saklanılabilir de. Uygun olan tasadduk da etmek ve tasadduk edilenin üçte birden az olmasıdır. Zira infakta bulunanlar için bolluk üzere dağıtmayıp alıkoymak da mendup olur (Bkz. Dürrül-Muhtar).
Kurbanı elinden gelirse kendi eliyle kesmek menduptur . Elinden gelmiyorsa yanında bulunarak başkasına kestirir. Kurbanı ehl-i kitaba kestirnek mekruhturKURBANIN POSTU ve BUNA BENZER ŞEYLERİ HAKKlNDA YAPILMASI UYGUN OLAN İŞLEMLER 
Kurbamn postu tasadduk olunur yahut ondan kalbur dağarcık. sofra seccade veya kürk edinilebilir. Keçinin tulumu çıkarılarak ondan kırba veya kova yaprlır ; yahutpost istifade edilecek demirbaş bir eşya ile değişttirilir (Mübadele).
Kurbanm gerek eti, gerekse postu satılıp da parası alınır veya demirbaş olmayan bir eşya ile değiştirilir ise kıymeti tasadduk edilir Ondan kasap ücreti de verilmez.
Kurbanı kesmeden önce tüyünü kırpmak mekruhtur. Eğer kırpmış ise onu tasaddukeder. Kestikten sonra tüyünü yolup veya kırkıp kullanabilir .
Kurbanlık hayvanın siitiinden de faydalanmak mekruh olur .YANLIŞLIKLA BAŞKASININ KURBANINI KESMEK 
İki kimse hata edip, her biri diğerinin koyununu kurban etse, kesilen hayvan kesenin kurbanı olmak üzere caizdir ve bedelini ödemek gerekmez . Mevcut ise onlardan her biri kendi kurbanını alır. yenilmiş ise birbirleriyle helalleşirler.
Eğer benimki daha büyüktü yahut benimki daha semizdi diye cimrilik edelirse her birinin diğerine etin kıymetini ödemesi ve alın dıktan sonra tasadduk etmeleri gerekir.AKİKA KURBANI 
"Akika" -ki İslami ismi nesikedir ; doğan çocuğun yedinci günü başı tıraş edilerek kesilen kurbandır. Doğan çocuğun başındaki ana tüyü demek olan "akika" o kurbana isim olmuştur.
Onlardan birine kız (doğumu) müjdesi verilince, kendisi pek öfkeli olarak, yüzü simsiyah kesilir.. (Nahl, 16/58) ayet-i kerimesi delil olduğu üzere cahiliye Arapları kız çocuğu istemedikleri ve hatta bazıları ve'd bile ettikler için, akikayı erkek çocuğa yaparlar ve çocuğun baş tüylerini tıraş da edip, akikanın kanını çocuğun başına sürerlerdi.
Peygamberimiz (s.a.v.) Efendimiz Hazretleri bu adet-i cahiliyeyi, kurbanı Allah'a şükür olarak kız çocuğuna dahi teşmil ve çocuğun başına kan sürmeyi, zaferansürmeye ve tüylerinin ağırlığınca tasadduk etmeye çevirmiştir. Akika sözünü de onda mülahaza olunan ukuk manasından dolayı (nesike)ye tahvil buyurmuşlardır.

Hanefi fıkhının mütedavil kitaplarında akika bahsi görülemez. Fetava-i Hindiye'ninKerahiyet Kitabı'nın yirmi ikinci babında şu kadarcık malumat verilmiştir : Oğlan ve kız çocuğu için akika -ki doğumunun yedinci günü bir koyun veya keçi kesip zirafetvermek ve çocuğun saçını tıraş etmektir- mübahtır. Ne sünnet: ne de vaciptir.Kender'nin Kitabu'1-Veciz'inde böyledir. İmamı Muhammed akika hakkında: isteyen yapar, isteyen yapmaz.. demiştirki, bu mübah olduğunu ifade eder. Artık onun sünnet o1duğu söylenemez. Camiu's-Sağir.de : "Ne oğlan ve ne kız çocuğuna akika edilmez" denilmek1e onun kerahetine işaret edilmiştir.Bedeyius-Sana'nin Kitabti'1-Udhiye'sinde böyle zikredilmiştir.
Tenkih-i Hamidiye'nin Zebaih'nde Sırac ve Hac'dan olan naklin de de: .Akikameselesi nafiledir. "Dileyen yapar, dileyen yapmaz" denilmek1e beraber Hz. Peygamber (s.a.v.)'in Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin için nesike olarak bir koç; kurban ettikleri de zikrolunmuştur .

Şafi ulemasmm kitaplarınan Mizan-ı şerani'de açık1andığına göre, akika kurbanı
İmam Malik ve İmam Şafii'ye göre miistehap.
İmam Ebu Hanife'ye göre miistehap değil, mübahtır.
İmamı Ahmed b. Hanbel'den iki rivayetin meşhur olanıma göre sünnet. diğerrivayete göre vaciptir.
Eimme-i Selase, çocuk erkek olursa erkeğin mirasi ve şehadeti iki kat olduğu gibi onun akikasıda iki koyun; kız olursa bir koyun olduğunu söylemişlerdir, İmam Ma1ik'e göre erkek çocuğa da akika kız çocuğunda olduğu gibi bir koyundur.
İmam Şafii ve Ahmed'e göre çocuğun selametini tefeüllen. yani selamette olacağını ümit ederek "akika"nm kemikleri kırIımayıp, büyük büyük parça olarak pişirilmesimüstehap olup, diğerlerine göre, aksine çocuğun tevazuunun artması ve beşeriyet ateşinin sönmesini ümit ederek; akikanın pişirilmesinde kemikleri kırmakmüstehap olur .
Camius-Sağir'in hadislerinden anlaşıldığına göre, çocuğun nesikesi, doğumununyedinci, yahut on dördiincii veya yirmi birinci günü kesilir.
Tenkih-i Hamidiye'de şöyle zikredilmiştir: Doğumdan buluğa kadar nesike vaktidir. Doğumun yedinci günü efdaldir. .Nesike, kurban gibi sabah1eyin kerahet vakti çıktıktan sonra. günün başlangıcına kesilir. Kemiği kırılmayarak pişirilir ; sonratasadduk olunur; yenir ve yedirilir. Budu anneye verilir. Çocukluğunda akika kurbanı kesilmeyen kimse, kendisi için kesebilir. 

Kaynak : Mehmet Zihni Efendi'nin Nimet-i İslam isimli eserinden